19 Mayıs 1919… O gün bilinmeden, sonrası anlaşılamaz…

MAVRİ MİRA VE PONTUS İHANETİ

Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun ve çevresinde görevlendirilmesiyle ilgili neredeyse tüm metinlerde, İstanbul hükümeti tarafından ona verilen görevin “Samsun çevresindeki karışıklıkları önlemek” olduğu vurgulanır…

Peki nedir bu karışıklıklar? Neden padişah ve İstanbul hükümeti bu denli panik yaşadı? İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal Paşa’yı, üstelik istediği olağanüstü yetkileri de kabul ederek, neden Samsun’a göndermek zorunda kaldı? Bundan pek detaylı söz edilmez…
İstanbul Hükümetini harekete geçiren anahtar kelime şudur: “Pontus.”

Kurtuluş savaşımızın başlangıç evresine ilişkin gelişmeleri ele alırken, 1919’da Karadeniz’de yaşanan Pontus ayaklanmasından da söz edeceğiz.

Pontusçular Karadeniz’deki Türk nüfusa saldırıyor, bir yandan da mağdur rolünü oynuyorlardı. Çünkü mağdur rolü, büyük devletlere Karadeniz illerini işgal için gereken şartları hazırlayacaktı.

Sözde mağdur Pontus çetecilerini korumak için harekete geçen İngilizlerin dayatmasıyla Osmanlı hükümeti tarafından Mustafa Kemal Paşa’ya verilen görev, Pontusçulara karşı canlanan Türk direnişini engellemek, Mondros ateşkes antlaşmasıyla terhis edilen ordunun silahlarının toplanıp İngilizlere teslimini temin etmekti.

Mustafa Kemal Atatürk, Samsun’a çıktığı günü Nutuk’ta anlatırken, memleketin her tarafında Hıristiyan azınlıkların gizli veya açıktan açığa kendi özel emel ve maksatlarını gerçekleştirmeye devleti bir an önce çökertmeye çalışmakta olduklarını vurguluyor.

Mustafa Kemal, o günlerin dehşetini şöyle anlatıyor:

“…Sonradan elde edilen güvenilir bilgi ve belgelerle iyice anlaşılmıştır ki, İstanbul Rum Patrikhanesi’nde kurulan Mavri Mira Heyeti illerde çeteler kurmak ve idare etmek, gösteri toplantıları ve propagandalar yaptırmakla meşgul.

Yunan Kızılhaç’ı ve Resmî Göçmenler Komisyonu, Mavri Mira Heyeti’nin çalışmalarını kolaylaştırmakla görevli. Mavri Mira Heyeti tarafından yönetilen Rum okullarının izci teşkilâtları, yirmi yaşından yukarı gençleri de içine almak üzere her yerde kuruluşunu tamamlıyor.

Ermeni Patriği Zazen Efendi de, Mavri Mira Heyeti ile birlikte çalışıyor. Ermeni hazırlığı da tıpkı Rum hazırlığı gibi ilerliyor. Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz sahillerinde örgütlenmiş olan ve 4 İstanbul’daki merkeze bağlı bulunan Pontus Cemiyeti hiçbir engelle karşılaşmadan kolaylıkla ve başarıyla çalışıyor.”

Samsun’da İngilizlerin 200 kişilik işgal kuvvetleri vardı. Bunların varlığı, yerli Rumları şımartıyordu. Pontus eşkıyası sokaklarda kol geziyorlardı. Mustafa Kemal ve beraberindeki heyetin 19-25 Mayıs arasında Samsun’da geçen günler, rahat, emniyetli günler değildir.

Detaylar videoda…