Nöbetçi Eczaneler
Yazan: Alper Can, Nilüfer Belediyesi yayını, Nisan-2025
Alper Can 1971 yılında Erzurum’da doğdu. Beş yaşındayken ailesiyle Bursa’ya taşındı, o günden beri Bursa’nın kentlisi.
2009 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde arkeoloji bölümü yüksek lisans programından mezun oldu. 2023 yılında Uludağ Üniversitesi’nden “Güney Bithynia’da Bir Kent: Prusa ad Olympum” başlıklı teziyle tarih doktoru unvanı aldı. 2024 yılında doktora dalında) Yılmaz Akkılıç Bursa Araştırmaları Ödülü’nü kazandı.
2003 yılında Nilüfer Kent Konseyi gönüllüsü oldu. Kurdukları Tarih-Kültür-Felsefe grubu ile çeşitli sunumlar yaptı. 2004’te kuruluşuna katkı yaptığı okuma grubu 20. yılını doldurdu. 2011’de beş sayı çıkan edebiyat ve düşünce dergisi Sekizinci Kıta’nın, son sayısı 2013’te çıkan Bursa Araştırmaları Dergisi’nin yayın kurulunda yer aldı. 2006’dan beri BURSA’DA KÜLTÜR web sitesinin yayımcısı. 2022’de kurulan Bursa Okulu’nun (www.bursaokulu.com) kurucularından. www.belgeseltarih.com sitesi yazarlarından.
Kitapları:
1- Bursa’da Diş Hekimliğinin Tarihi (Mehmet Aydın ile), Bursa Diş Hekimi Odası yayını, 2008
2- Eski Çağ Rehberi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2011
3- Antik Çağ Sözlüğü, Sentez Yayınları, 2015
4- Kadim Bursa, Sentez Yayınları, 2017
5- Kitap Binayı Çip Sokağı Öldürdü- Nitelik Değiştiren Bursa
6- Cumhuriyet Asrında Bursa (1923-2023) (Nezaket Özdemir ile), 2024
Bursa Defteri, Sekizinci Kıta, Bursa Araştırmaları, Bursa’da Yaşam, Yeşil Bursa dergilerinde yazdı.
Sağlık Tarihi ve Bursa’da Zaman Mekân ve İnan kitaplarında bölüm yazarlığı yaptı. Dion Khrysostomos, Söylev No 39‘un İngilizceden-Türkçeye ilk tercümesini yaptı.www.bursadakultur.com” sitesinde ve Bursa’da yayınlanan dergilerde çok sayıda makalesi yayınlandı.
Çalışmayla ilgili söyleyeceğim ilk söz, bu konuda okuduğum en derli toplu çalışma.
Alper Can analitik bakışını bu çalışmaya yansıtmış. Öncelikle döneme ait Antik Çağ’dan günümüze gelen belgeleri incelemiş ve kıyaslamış. Böylelikle o dönemden kalan belge ve kitaplardaki çelişkileri, hataları tespit etmiştir.
Bu hataları en barizleri Hannibal’ Bursa’yı kurması ve İmparatoriçe Teodora’nın Bursa’ya gelmesi.
Can, bölgede yapılan kazılarla ilgili yayınları da incelemiş ve kitabında bunlara değinmiştir.
Kendi ağzından kitabı; “2000’li yıllara kadar Prusa ad Olympum kenti hakkında sadece birkaç çalışma yapılmıştı. Prusa kenti Antik Çağda Asia Minor’un orta büyüklükteki önemsiz kentlerinden biri sunduğu kıt malzemenin bir kısmı da modern kentin aynı yerde konumlanması sebebiyle tahrip olmuştu. Bu eksikliği giderme gayesi güden çalışmamızda tarihi, numismatik, epigrafik, arkeolojik veriler incelenerek yeni görüşler sunulmuştur: kentteki yapılar, resmî kurumlar, yakın çevresindeki köyler, kontrol ettiği arazisiyle birlikte nüfusu gibi. Bunun dışında çokça tekrarlanan ve doğru sanılan bazı bilgilerin temelsizliğini ortaya koyduk: Tophane’deki Bithynia sarayı ve Bizans imparatoriçesinin Çekirge/Pythai’de yaptırdığı saray gibi. Bu yanlışların hangi yazarlardan kaynaklandığını, sonraki araştırmacıların bu yanlışları sorgulamadan nasıl tekrarladıklarını gösterdik. Temelsizliğini gösterdiğimiz en dikkat çekici konu ise kentin Hannibal tarafından kurulduğunu iddiasıdır. Tarih yazıcılığını dair yaptığımız mukayeseli analiz, çapraz kaynakların incelenmesi Hannibal’in bu kente geldiğine dair en ufak veri sunmadı. Prusa’yı bölgesiyle ilişkileri bağlamında incelerken kuzey komşuları Kios ve Apameia’nın dikkat çekici rollerini de saptadık. Kios’un Roma Dönemine kadar Apameia’nın ise Roma Döneminin başlamasıyla birlikte sonra sahip oldukları önem onları Nikaia ile birlikte Güney Bithynia’nın en önemli kentleri yapmıştır.”
Strabon kentin kuruluşunu MÖ 6. asra tarihler. Hitit döneminde bölge MASA ülkesi olarak geçer. Bölge Kilikia’dan-Hellespontes (Çanakkale Boğazı) bölgeleri arasındaki ticaret rotası üzerindedir.
Bölgede Neolotik Döneme ait yerleşimler vardır.
Son yapılan çalışmalar kentin kuruluş tarihini MÖ I000. yıla çekmiştir. Bursa çevresinde iki Tunç Çağı (MÖ 3300-1200) yerleşmesi bulunmuştur. Araştırmalar kentin kuruluş tarihini daha eski tarihlere çekebilir.
Kitaptaki iki ilginç bilgiyle yazımı sonlandırayım.
MÖ 1. Asırda koloni statüsü alan Apameia’ya İtalya’dan Latin göçü başlamıştır ve Latinlerin oranı kent nüfusunun %25’ine ulaşmıştır. Bölgede çok sayıda Latince yazıt bulunmuştur. (Can, Alper, Güney Bithynia’da Bir Kent Prusa Ad Olympum, s.185)
Apemia’da yaşayan Latin kökenliler “İkizleri emziren kurt” ve Troia’dan ayrılan “Aineias” gibi Roma imgelerini taşıyan sikkeler basmışlardır.
Anadolu’nun batısına Romalılar tarafından Asia Minör adı verilmiştir. Apemia Vatandaşlarından Catilius Longus (Ölümü: MS 70) Asia Minör’den çıkan ilk senatör olmuştur. Filozof Lasthenes, filozof Kleokhenes ve tarihçi Asklepiades Apemia vatandaşıydı. Can, Alper, Güney Bithnynia’da Bir Kent Prusa Ad Olympum, s.186)
