Quantcast
İbrahim Edhem Paşa – Belgesel Tarih

İbrahim Edhem Paşa

İbrahim Edhem Paşa

Toplam: 2,187 , Bugün: 2 Okuma

  • İlber ORTAYLI / Hürriyet

İbrahim Edhem Paşa, Avrupa’ya ilk giden, gönderilen gençlerden değil, çocuklardandır. Ciddi bir biçimde Fransa’nın yüksek okullarında ve üniversitede bir meslek edinmiştir; maden mühendisliği ve jeoloji. Doğu ve Batı bilgilerini bünyesinde birleştiren, Doğu-Batı dillerini iyi bilen ilginç kişilikli bir sadrazamdır.

Türk Tarih Kurumu’nun son zamanlarda yayın tarama politikasını geliştirdiği bir gerçektir. Son sene çıkan eserler içinde dahi iki kitap var ki Türkiye’deki tarihçi çevrelerin veya tarihi ticaret haline getirenlerin hiçbirinin yayınlamayı düşünemeyeceği tezlerdir.

Bunlardan birincisi Dr. Salih Erol’un “İbrahim Edhem Paşa (19. Yüzyıl Osmanlı Devlet Adamlarından)” başlıklı biyografi çalışmasıdır. İbrahim Edhem Paşa Tanzimat devrinin bütünü boyunca uzun bir yaşama sahiptir. Bu bütünden kastım sadece Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz, Sultan Murad devirleri değil, Sultan II. Abdülhamid’in de bir devrini ele almasıdır. İlginç tesadüf, Avrupa’ya ilk giden, gönderilen gençlerden değil, çocuklardandır. Hepsinin çok muvaffak olduğu söylenemez ama Edhem Paşa zekâsı ve çalışkanlığıyla sivrilmiş. Ciddi bir biçimde Fransa’nın yüksek okullarında (burası önemli) ve üniversitede bir meslek edinmiştir; maden mühendisliği ve jeoloji. Döndüğü an bu genç adamı Tanzimat Fermanı’nın ilanı bekliyor. Derhal hami olan Hüsrev Paşa tarafından devletin önemli hizmetlerine sokuluyor. Fazlasıyla hak ettiği malum.


DOĞU-BATI DİLLERİNE HÂKİM

Hüsrev Paşa’yı anlamak için Halil İnalcık Hoca’nın ansiklopedi maddesini okumak zorundayız. Sakız İsyanı’nın ki Yunan ayaklanmasında Yanya ve diğer bölgelerdeki Müslümanlara karşı yürütülen katliamın çok şiddetli bir rövanşıdır; öksüz-yetim kalan birçok çocuk gibi Edhem’in de Hüsrev Paşa tarafından evlat edinildiği anlaşılıyor. Hayatının ilk döneminde karanlık bir başlangıç, ortasında ve sonunda gördüğü yardım ve edindiği bilgiler sayesinde Doğu ve Batı bilgilerini bünyesinde birleştiren, Doğu-Batı dillerini iyi bilen ilginç kişilikli bir sadrazam.

Yazarın büyük bir titizlikle İbrahim Edhem Paşa’nın aile kaynaklarından, yakınlardan başlayarak biyografiye ve arşivlerimize kadar indiği, dikkatli mukayeseler yaptığı göze çarpmaktadır. Edhem Paşa’nın biyografisi etrafındaki cemiyet ve kendisinin asil tutumu açıkça ortadadır. Sakızlı Rum çocuğu, Osmanlı reform çağının büyük adamlarından biri oldu ve bir önemli müzeci (Osman Hamdi Bey) ve onun kardeşi bilgin, araştırmalarıyla Arkeoloji Müzesi ve Topkapı’nın gerçek kurucusu Halil Edhem Bey de onun çocukları olarak yetişti.

OKUNMASI GEREKEN BİR ESER

Bu çalışma için söylenecek tek söz var; İbnülemin Mahmud Kemal İnal gibi eskilerin tabiriyle mütefekkir ve mütebahhir, yani derya kadar bilgili ve o bilgileri edinebilecek konumdaki önemli tarihçimizden sonra Türk biyografi geleneğinde yer almaya layık bir eser. Eski tarihçiler liselerde öğretmendi. İnşallah Salih Erol da bu doktora teziyle başladığı yolda tarihçiler dünyamızda eserler vermeye devam eder.

Kaynak:  Hürriyet – 3 Ekim 2021 – İlber Ortaylı

YAZAR HAKKINDA

Haber Merkezi Haber Merkezi Belgeseltarih.com sitemizde konuk yazarlara da yer veriyoruz. Yayınlanmasını istediğiniz ve mümkün olduğunca akademik dille kaleme alınmş tarih konulu yazılarınızla ilgili olarak, iletişim sayfamızdaki form vasıtasıyla bizimle bağlantı kurabilirsiniz. E-Posta: [email protected]

FACEBOOK - YORUM YAZ

Sosyal Medyada Paylaşın:
  • YENİ
İzmir İktisat Kongresi 100 Yaşında

İzmir İktisat Kongresi 100 Yaşında

Nevin BALTA, 1 Şubat 2023
Bursa’da Gelin Alayı

Bursa’da Gelin Alayı

Haber Merkezi, 23 Ocak 2023
Osmanlının kitapla imtihanı

Osmanlının kitapla imtihanı

Haber Merkezi, 14 Ocak 2023
İnegöl Hastane Parkı

İnegöl Hastane Parkı

Selma PEŞTELİ, 14 Ocak 2023
Esat Uluumay: Uluslararası Bir Koleksiyoner

Esat Uluumay: Uluslararası Bir Koleksiyoner

Ekrem Hayri PEKER, 11 Ocak 2023
Bulgar gazetecinin gözüyle Mustafa Kemal ve Enver Paşa

Bulgar gazetecinin gözüyle Mustafa Kemal ve Enver Paşa

Tayfun ÇAVUŞOĞLU, 21 Aralık 2022
Arıburnu Muharebeleri! Göze Göz, Dişe Diş

Arıburnu Muharebeleri! Göze Göz, Dişe Diş

Tayfun ÇAVUŞOĞLU, 3 Aralık 2022
Enginar

Enginar

Özden Bekir KARAKAŞ, 3 Aralık 2022
Yaraya Anason Basmak!

Yaraya Anason Basmak!

Özden Bekir KARAKAŞ, 3 Aralık 2022
Medeniyeti kaplayan toz; Çimento’nun Tarihi

Medeniyeti kaplayan toz; Çimento’nun Tarihi

Haber Merkezi, 24 Kasım 2022
Caddede Buluşalım

Caddede Buluşalım

Deniz DALKILINÇ, 24 Kasım 2022
Conservation of dome mosaics of Hagia Sophia in Istanbul

Conservation of dome mosaics of Hagia Sophia in Istanbul

A.Gülçin KÜÇÜKKAYA, 24 Kasım 2022
Musluk Yörük Hayratı

Musluk Yörük Hayratı

Hasip ÖZTÜRK, 23 Kasım 2022
Sorularla Kafkasya – Bölüm 1

Sorularla Kafkasya – Bölüm 1

Mesut YILMAZ, 23 Kasım 2022
Türkülerin Atası Muzaffer Sarısözen

Türkülerin Atası Muzaffer Sarısözen

Dr. Halil ATILGAN, 16 Kasım 2022