Milli Mücadele’nin son şehitlerinden… Bursalı Topçu Yzb. Kemal Bey

Tayfun ÇAVUŞOĞLU /

Konu İçi Ara Başlıklar

1.BATARYA KOMUTANI YÜZBAŞI KEMAL BEY
ŞEHİTLİK ZİYARETİ VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ
ÜÇ YIL, ÜÇ AY, ÜÇ HAFTA, ÜÇ GÜN SONRA URLA
MANASTIR’DAN BURSA’YA: YÜZBAŞI KEMAL BEY
Dipnotlar
- - Tayfun ÇAVUŞOĞLU

26 Ağustos 1922’de Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle başlayan Büyük Taarruz’un en önemli hedeflerinden birine, Türk Ordusu’nun 9 Eylül günü İzmir’e girişiyle ulaşılmış oluyordu ama savaş henüz bitmemişti. Yoktan var edilen ordu büyük bir zafere imza atarken, sırada Marmara Bölgesi’nde işgal altında bulunan il ve ilçeler ile İstanbul’un kurtarılması vardı. Üstelik Batı Ege de henüz tam olarak Yunan askerinden temizlenmemişti.

Bir bölümü Afyon önlerinden Ege’nin en batı ucuna kadar soluk soluğa kaçmayı başaran, bir bölümü de İzmir’de denize dökülmekten kurtulup Urla ve Çeşme’ye ulaşmaya çalışan Yunan askerini takiple görevli Türk birlikleri göreve devam etti. Urla, Çeşme hala işgal altındaydı…

Urla’yı işgalden kurtarmakla görevlendirilen birlikler arasında bulunan 57. Topçu Alayı 1. Batarya Komutanı Yüzbaşı Kemal Bey de 11 Eylül akşamı harekete geçti. Urla’ya cephane götürmek üzere malzemeler yüklendi, tam Abdullah Ağa çiftliğinin bulunduğu yere geldiğinde, İzmir Körfezi’ni henüz terk etmemiş olup karayı projektörle tarayan düşman gemileri tarafından fark edildiler. Patikalar arasında ilerlemeye çalışan Yzb. Kemal’in birliğine bir İngiliz savaş gemisinden ateş açıldı. Asker ormana dağıldıysa da, Yzb. Kemal Bey ve seyisi Urfalı Onbaşı Baki vuruldu. İki şehit yolun kenarına aceleyle defnedildi, diğerleri yola devam etti. Yüzbaşı Kemal ve Onbaşı Baki’nin naaşı bir yıl sonra Urla Yıldıztepe’de yapılan şehitliğe nakledildi. O şehitlik 2008’de yeniden düzenlendi ve bugünkü görünümünü aldı.

İzmir Urla’da İskeleye inerken solda kalan yüksek tepedeki Türk Bayrağı hemen dikkatinizi çeker… Koruluğu ikiye bölen dar yoldan döne döne tepeye çıktığınızda, bütün bölgeye hakim tepenin zirvesinde nazlı nazlı dalgalanan Türk Bayrağı sizi karşılıyor. Ortada büyükçe iki lahit, karşıda kesme taşlardan yapılmış yüksek bir anıt[1] bulunuyor. Bunun üzerine yerleştirilmiş mermer levhada şunlar yazılı:

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Canlar Ülkesi Abhazya (1)

“Türk’ün özgürlüğü uğruna şehit olan kahramanların, Yüzbaşı Kemallerin ve onbaşı Bakilerin hatırasına. 57.Topçu Er Eğitim Tugayı’ndan minnet ve şükranlar ile. 12 Eylül 1965.”

1.BATARYA KOMUTANI YÜZBAŞI KEMAL BEY

Şehitlikteki bir levhada, Yüzbaşı Kemal Bey ile ilgili şu bilgilere yer verilmiş bulunuyor:

“1328’de (1910) subay çıktı. Balkan Harbi’ne iştirak etti. Arıburnu muharebelerinde yaralandı. Doğu Harekatı’nda bulundu. İstiklal Savaşımızda Urfa-Gaziantep bölgelerinde Fransızlara karşı savaştı. Büyük Taarruz’da 57. Topçu Alayı 1. Batarya Komutanı olarak yer aldı. Bu savaşta ordumuzla birlikte düşman kuvvetlerini kovalayarak İzmir’e ulaştı. 9 Eylül 1922 İzmir’in düşmandan temizlenmesinden sonra kendisine Urla’nın kurtarılmasında 1. Batarya Komutanı olarak görev verildi. Yüzbaşı Kemal Bey, birliğini hazırlayarak cephane ve topları ile Urla’ya devinim etti.

Bugün İstihkam Okulu Komutanlığı (Abdullah Ağa Çiftliği) civarında bulunan bozuk yollardan ilerlerken, İzmir’den kaçan Yunanlıları koruyan bir İngiliz gemisinden açılan topçu ateşi esnasında 11 Eylül 1922 günü seyisi Onb. Baki ile birlikte aldıkları şarapnel parçasının tesiri ile şahadete ulaştılar. Birliğinin diğer unsurları tarafından derhal şehit oldukları yere gömülerek, bulundukları yer işaretlenip görevlerini tamamlamak üzere Urla’ya devam ettiler. Daha sonraki gelişmelerle, 1923 yılında bulundukları mezar açılarak her iki şehidimiz de bugün yattıkları Yıldıztepe Şehitliği’ne defnedildiler.”

ŞEHİTLİK ZİYARETİ VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Urla ziyaretlerimizde yüksek tepedeki bayrak dikkatimizi çekmiş, orada bir anıt ya da şehitlik bulunduğunu düşünmüştük. “Yıldıztepe Şehitliği” tabelası merakımızı bir nebze giderdi. Koruluktan geçen, döne döne tepeye çıkan yoldan ilerleyerek, muhteşem bir manzara eşliğinde şehitlerimizin son uykuda bulunduğu noktaya ulaştık.

Gayet bakımlı, ağaçlandırması ve çevre düzenlemesi itinayla yapılmış bir şehitlik… Fakat ulaşımı araçla bile oldukça zor. Çünkü yol kesinlikle bakıma muhtaç ve yamaç bölgelerinde korkuluk bulunmaması nedeniyle ürkütücü olabiliyor.

Yazıları okuyarak orada yatan şehitlerle ilgili bilgi edinmeye çalışırken, lahitteki yazı gözümüzün dolmasına yol açtı: “Yüzbaşı Kemal, Bursa, Şehadet Tarihi 11 Eylül 1922”… Demek ki, Bursalı Kemal Yüzbaşı, memleketinden uzaklardaki bir vatan köşesinde, üstelik Bursa’nın düşman işgalinden kurtulduğu ve bayram sevincinin gözyaşlarıyla yaşandığı bir günde şehit olmuştu…

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Canlar Ülkesi Abhazya (3)

ÜÇ YIL, ÜÇ AY, ÜÇ HAFTA, ÜÇ GÜN SONRA URLA

Kemal’in askerleri 12 Eylül günü Seferihisar tarafından ellerinde Türk Bayraklarıyla gelip Urla’ya girdi. Başlarında da Albay Çolak İbrahim Bey vardı. Üç yıl, üç ay, üç hafta ve üç gün süren işgal sona ermişti. Gazeteci Kemal Ergün, Urla Egemen Haber’deki yazısında o güne dair başka detayları da paylaşıyor.[2]

MANASTIR’DAN BURSA’YA: YÜZBAŞI KEMAL BEY

Şehit Batarya Komutanı Yüzbaşı Kemal Bey ile ilgili elimizde çok fazla bilgi yok. Araştırırken, Em. Kur. Alb. Nusret Baycan’ın ATASE arşivlerinden derlediği[3] bilgilere ulaştım. Yüzb. Kemal Bey, Baycan’ın listesinde Manastır doğumlu olarak görünüyor. Özette “Urfa Dolayları Milli Kuvvetleri Batarya komutanı, 5 nci Tümen Sahra Batarya Komutanı. 57’nci Topçu Alayı 1’nci Batarya Komutanı. Güney ve Batı Cephelerindeki Muharebelere katıldı. 11/12 Eylül 1922 gecesi Narlıdere bölgesinde şehit düştü” ifadeleri yer alıyor.

1911-1912 Balkan Savaşı’nın ardından Anadolu’ya dönen Türklerin yerleştiği kentlerin başında Bursa geldiğinden, gerçekten Manastır doğumlu olsa bile Yüzbaşı Kemal Bey’in kayıtlara Bursalı olarak geçmiş olması ihtimali yüksek. Bu arada ATASE özetinde “Arıburnu” ifadesi de yok. Oysa şehitlikteki kitabede Yüzbaşı Kemal Bey’in Çanakkale Savaşı sırasında Arıburnu’nda da savaşmış ve yaralanmış olduğu yazılı. Yzb Kemal Bey’in özgeçmişine dair biraz daha detay olsa, hayat hikayesini genişletme imkanımız olabilirdi.

Tayfun ÇAVUŞOĞLU

Dipnotlar

[1] Mehmet Demirci, https://www.yeniasir.com.tr/yazarlar/mehmet.demirci/2013/09/13/urla-yildiztepe-sehitligi

[2] Kemal Ergün, http://urlaegemenhaber.com/kemal-ergun-9-eylul-12-eylulu-yazdi/

[3] Em. Kur. Alb. Nusret Baycan, “Türk İstiklal Harbi’nde Şehit Düşen Subaylar” (Sınıf ve Kıdem Sırasıyla), Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi’nden derleme.

Yazar Hakkında
Son Yazılar

Tayfun ÇAVUŞOĞLU

Gazeteci / Yazar - Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Almanca Bölümü (1985) mezunu. 1983'ten itibaren yerel gazetelerde muhabir, istihbarat şefi, haber müdürü, yazı işleri müdürü ve genel yayın yönetmeni olarak görev yaptı. Bursa Ansiklopedisi'ne (Yılmaz Akkılıç, 2002, Burdef Yayınları) madde yazarlığı yaptı. E-Kitap Yayıncılık tarafından (Şubat 2018) epub formatında yayınlanan “Nutuk“ için editör olarak Atatürk ve Kurtuluş Savaşı kronolojisini hazırladı. Mümin Ceyhan'ın yazdığı “Kanla Yazılan Dostluk“ romanının (Mümin Ceyhan Bursa Kültür Kaynakları Araştırma Kütüphanesi yayını, Mart 2023) editörlüğünü yaptı. Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) Bursa Şubesi'nde başkanlık (1997-2001) görevini yürüttü. Aynı zamanda web sitemiz Belgeseltarih.com'un kurucu ortağı ve yazarıdır. Yayınlanmış Kitapları: 1)“Çanakkale 1915 – İftiralar, Yalanlar, Polemikler“, 2014, Kastaş Yayınevi-İstanbul 2)"1915 - Çanakkale Savaşında Trakya", 2018, Haber Ajansı Yayınları-İstanbul E-Posta: [email protected]