Ekrem Hayri PEKER
Ekrem Hayri  PEKER
Halide Edip’in romanı… Mustafa Kemal Paşa ve “Vurun Kahpeye”
  • 09 Mart 2019 Cumartesi
  • +
  • -
  • Ekrem Hayri PEKER /

Kurtuluş Savaşı’na bilfiil katılan Halide Edip Adıvar, onbaşı rütbesi almıştır. İstanbul’da düzenlenen protesto mitinglerinde konuşan Halide Edip işgal günlerinin yakın tanığıydı. İstanbul’u terk eden az sayıda aydından biriydi. Hem cepheyi, hem cephe gerisini yakından takip etmişti. Adıvar, İstiklal Savaşı günlerini yazdığı “Ateşten Gömlek” ve “Vurun Kahpeye” kitaplarında dile getirmiştir.

Halide Edip

Vurun Kahpeye, Halide Edip’in ikinci romanıdır. Roman 1923 yılı sonlarında Akşam gazetesinde tefrika edilmiş ve 1926’da ilk defa kitap olarak yayımlanmıştır.

Vurun Kahpeye romanı, milli mücadele yıllarını konu edinen bir romandır. Bu roman Milli Mücadeleye bizzat katılmış cephe gerisinden olayları izlemiş bir kişi olan Halide Edip’in tanık olduğu olayları da içermesi yönünden oldukça önem taşır.  “1919’da İzmir’in işgal edilmesinden sonra başlayan protesto mitinglerinde aktif rol oynayan Halide Edip; Fatih, Kadıköy, Sultanahmet mitinglerinde konuşmalar yapmış, İtilaf devletleri temsilcilerine verilmek ve aynı zamanda cami ve mescitlerde okunmak üzere hazırlanan protesto bildirilerini yazıp imzalayanlar arasında yer almıştır.” Ayrıca savaş muhabiri olarak görev almış, cephe gerisinden savaş yıllarını gazeteci olarak da anlatmış birisidir.

Romanda, idealist öğretmen olan İstanbullu Aliye’nin Anadolu’da bir kasabaya gidip Milli Mücadele’ye destek vermesi ve bu esnalarda başından geçen olaylar ele alınır.  Roman Öğretmen Aliye’nin yaşadıklarından ve gözlemlerinden yola çıkarak o günlerdeki Anadolu halkının Milli mücadeleye bakışı, tutumu Kuvayı Milliye’ye karşı tavırları ile Osmanlı devleti yanlılarının ve eski düzen karşıtlarının veya taraftarlarının çatışmalarını yansıtır.

Halide Edip, Vurun Kahpeye romanında, yobazlık ve bağnazlık yıkılmadan kazanılan İstiklal mücadelesinin kalıcı bir zafer olamayacağını,   zaferin kalıcı olmasının yozlaşmış yönetimin yerine çağdaş eğitim ile yönetimin getirilmesi ile sağlanabileceğini anlatmaya çalışmıştır.

Roman, bu temel düşüncesini kahramanlarının mücadele alanları ve savaş cepheleri yönünden de ortaya koymaktadır. Romanın ana kahramanı olan Aliye, eğitim cephesinden yobazlar, cehalet, yozlaşmış kurumlar ile savaşırken; nişanlısı Tosun Bey düşman ve dış güçler ile harptedir. Nitekim dış güçler ve düşman mağlup edilmiş; ama Aliye yenilmiş, hatta taşlanarak öldürülmüştür.

Romanın finalinde bu çelişki acılı bir ironi şeklinde ortaya konulmuştur.  Nitekim düşmanla mücadele kazanılmış,  iç güçler ile yapılan savaş Aliye’nin taşlanarak öldürülmesi ile kaybedilmiştir.

Halide Edip Kurtuluş Savaşı sırasında Atatürk’ün karargâhında görev yapmış, cephe gerilerinde dolaşmış, bir yazar olarak bu bakımdan roman Halide Edip’in gözlemlediği olayları yansıtmıştır denilebilir.

Altmışlı yıllarda tarihi dokusunu koruyan Mustafakemalpaşa’da 1964 yılında Halide Edip Adıvar’ın sinemaya aktarılan meşhur romanından “Vurun Kahpeye” filmi çekildi. Yönetmenliğini Orhan Aksoy’un yaptığı filmin başrollerinde Hülya Koçyiğit, Ahmet Mekin oynuyordu. Filmin diğer oyuncuları arasında Vahi Öz, Reha Yurdakul, Ali Şen ve Danyal Topatan bulunuyordu.

Film, Aliye öğretmenin vatan sevgisini anlatır. Tüm yurt işgal altındadır. Anadolu’ya yeni tayin olan Aliye öğretmen kasaba eşrafından Ömer Efendi’nin evine yerleşir. Cami İmamı Hacı Fettah ile Hüseyin Efendi Kuvay-ı milliye’ye karşıdırlar. Kasabayı menfaatleri için düşman askerlerine vermekten çekinmeyen ikili, Yüzbaşı Fuat Bey ile sözlenen Aliye’yi kasabadan göndermek için her yolu dener.

Yunan işgali sırasında işgalcilerle iş birliği yapan mollalar işgalciler kaçınca, sevmedikleri ve Yunanlılardan bilgi toplayıp, Milli Mücadelecilere aktaran genç öğretmeni işbirlikçi diye linç ettirir. Tabii, filmin sonunda kötü adamlar asılır.

Aslında bu sonda gerçek payı vardır. Mustafakemalpaşa’da kurtuluştan sonra 72 kişi Debboy Bayırı’nda kurşuna dizildi. Filmin linç sahnesi Şeyh Müftü Camisi önünde çekilmiş.

*

Yazlık sinemalarda kullanılan makineler ucuz ve kullanımı kolaydı. Köyümüzde (Mustafakemalpaşa’nın Güllüce köyü) Seyfettin Tayfur adında, babamın arkadaşı olan girişimci, mucit bir büyüğümüz vardı. Bir arkadaşıyla beraber köyün İzmir yoluna yakın bir evin bahçesinde sinema ekranı için önce bir duvar yaptı ve böylece köyümüzde ilk defa sinema açıldı. Biletler ucuzdu. Şarkıcıların çevirdikleri filmleri getiriyordu. Oynayan filmlerin birkaçına köydeki arkadaşlarımla gittik.

Haber gazetesinde 1964 yılında çekilen “Vurun Kahpeye” filmiyle ilgili bir haber

Ünlü sinemacı yapımcısı Çiçek Arif’in (Arif Keskiner’in) köyümüzde yedek subay olarak öğretmenlik yapması çok hoş bir tesadüf olsa gerek.

“VURUN KAHPEYE” FİLMLERİ HAKKINDA

  • “Vurun Kahpeye” (1949) Ömer Lütfi Akad tarafından çekilen film, iftira sonrası linç edilen Aliye Öğretmenin hikâyesini konu edinmektedir. Film, Halide Edib Adıvar’ın 1923 yılı sonlarında Akşam gazetesinde tefrika edilen ve 1926’da ilk defa kitap olarak yayınlanan aynı adlı eserinden sinemaya uyarlanmıştır. Roman, toplamda üç defa sinemaya uyarlanmış ve bu, ilk uyarlamadır. Başrolde Aliye Öğretmeni canlandıran Sezer Sezin vardır.
  • “Vurun Kahpeye” (1964) Orhan Aksoy tarafından çekilen filmin başrolünde Hülya Koçyiğit ile Ahmet Mekin yer almıştır.
  • “Vurun Kahpeye” (1973) Halit Refiğ tarafından çekilen filmin başrolünde Hale Soygazi oynamıştır. Diğer oyuncular, Tugay Toksöz, Tanju Gürsu, Muharrem Gürses, Kamran Usluer, Murat Tok, Selçuk Özer,Diler Saraç, Mahmure Handan, Erdoğan Seren.

Toplam Okuma: 5,694 , Bugün: 3 

Ekrem Hayri PEKER

Ekrem Hayri PEKER

Kimya mühendisi, araştırmacı, yazar. Bursa Mustafakemalpaşa’da (1954) doğdu. Anadolu Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümü mezunu. TUBİTAK veri tabanına kayıtlı “Teknoloji tabanlı Başlangıç Firmalarına Özel İş Geliştirme” mentörü, C Grubu iş Güvenliği uzmanı olarak Nano kimyasalların tekstil materyallerine uygulamalar konusunda üniversitelerde konferanslar verdi. Yayınlanmış kitaplarından bazıları: "Kuşçubaşı Hacı Sami Bey", "Özbek Mektupları", "Yeşim Taşı - Ön Türkler ve Türk Tarihinden Kesitler", "Kafkasya'dan Anadolu'ya - Zekeriya Efendi". Belgeseltarih.com kurucu ortağı ve yazarıdır. E-Posta: [email protected]
Sosyal Medyada Paylaşın:
Sponsorlu Bağlantılar
  • YENİ
İncirgediği’nde bir Amerikalı

İncirgediği’nde bir Amerikalı

17 Ocak 2021, İncirgediği’nde bir Amerikalı için yorumlar kapalı
Çin’e giden ölümsüzlük; Nar

Çin’e giden ölümsüzlük; Nar

17 Ocak 2021, Çin’e giden ölümsüzlük; Nar için yorumlar kapalı
Nar’ın Masalı… Tüm zamanların ölümsüzlük iksiri

Nar’ın Masalı… Tüm zamanların ölümsüzlük iksiri

17 Ocak 2021, Nar’ın Masalı… Tüm zamanların ölümsüzlük iksiri için yorumlar kapalı
Toroslarda perişan bir mezarlık ya da yitik şehitlik

Toroslarda perişan bir mezarlık ya da yitik şehitlik

17 Ocak 2021, Toroslarda perişan bir mezarlık ya da yitik şehitlik için yorumlar kapalı
Göbeklitepe

Göbeklitepe

16 Ocak 2021, Göbeklitepe için yorumlar kapalı
Medyada Arabeskleşen Türküler – Ormancı Ağıdı

Medyada Arabeskleşen Türküler – Ormancı Ağıdı

16 Ocak 2021, Medyada Arabeskleşen Türküler – Ormancı Ağıdı için yorumlar kapalı
Balaban ve Nazım Hikmet; Bir Kitap, Bir Davetiye

Balaban ve Nazım Hikmet; Bir Kitap, Bir Davetiye

16 Ocak 2021, Balaban ve Nazım Hikmet; Bir Kitap, Bir Davetiye için yorumlar kapalı
Cengiz Dağcı’nın Eserleri ve Yazılmamış Tarih

Cengiz Dağcı’nın Eserleri ve Yazılmamış Tarih

10 Ocak 2021, Cengiz Dağcı’nın Eserleri ve Yazılmamış Tarih için yorumlar kapalı
Sultan Reşat kabul etse, Orhaneli’nin adı Alaaddingazi olacaktı

Sultan Reşat kabul etse, Orhaneli’nin adı Alaaddingazi olacaktı

10 Ocak 2021, Sultan Reşat kabul etse, Orhaneli’nin adı Alaaddingazi olacaktı için yorumlar kapalı
 Orhan Gazi’nin Demircileri, Demirciköy

 Orhan Gazi’nin Demircileri, Demirciköy

10 Ocak 2021,  Orhan Gazi’nin Demircileri, Demirciköy için yorumlar kapalı
Dünyanın İlk Standartlar Manzumesi: Kanunname-i İhtisabı-ı Bursa (1502)

Dünyanın İlk Standartlar Manzumesi: Kanunname-i İhtisabı-ı Bursa (1502)

10 Ocak 2021, Dünyanın İlk Standartlar Manzumesi: Kanunname-i İhtisabı-ı Bursa (1502) için yorumlar kapalı
Almanca Konuşan Bilimcilerin Katkılarıyla Türk Tıp Tarihinde Bir Yolculuk (I)

Almanca Konuşan Bilimcilerin Katkılarıyla Türk Tıp Tarihinde Bir Yolculuk (I)

10 Ocak 2021, Almanca Konuşan Bilimcilerin Katkılarıyla Türk Tıp Tarihinde Bir Yolculuk (I) için yorumlar kapalı
Turancılık Akımının Haklılığı

Turancılık Akımının Haklılığı

31 Aralık 2020, Turancılık Akımının Haklılığı için yorumlar kapalı
Toplumcu Şiirimizde Garip İzleri

Toplumcu Şiirimizde Garip İzleri

26 Aralık 2020, Toplumcu Şiirimizde Garip İzleri için yorumlar kapalı
Tarsus’un Çamalan Köyünden Tahtacı Ozan Âşık Talibi

Tarsus’un Çamalan Köyünden Tahtacı Ozan Âşık Talibi

26 Aralık 2020, Tarsus’un Çamalan Köyünden Tahtacı Ozan Âşık Talibi için yorumlar kapalı
Bursa’da Bulunan Damgalardan Örnekler ve Son Göçerler

Bursa’da Bulunan Damgalardan Örnekler ve Son Göçerler

26 Aralık 2020, Bursa’da Bulunan Damgalardan Örnekler ve Son Göçerler için yorumlar kapalı
İki defa kuşatıp ele geçiremediğimiz Viyana’dan…

İki defa kuşatıp ele geçiremediğimiz Viyana’dan…

26 Aralık 2020, İki defa kuşatıp ele geçiremediğimiz Viyana’dan… için yorumlar kapalı
Gönlümün Başkenti İncirgediği

Gönlümün Başkenti İncirgediği

26 Aralık 2020, Gönlümün Başkenti İncirgediği için yorumlar kapalı
Dağın Ozanı Menteşeli Cengiz

Dağın Ozanı Menteşeli Cengiz

25 Aralık 2020, Dağın Ozanı Menteşeli Cengiz için yorumlar kapalı
Kültürel Temsile İlişkin Görsel ve İşitsel İfade

Kültürel Temsile İlişkin Görsel ve İşitsel İfade

25 Aralık 2020, Kültürel Temsile İlişkin Görsel ve İşitsel İfade için yorumlar kapalı
Sponsorlu Bağlantılar